Lepelstraat Slotweg 7 - 1980

Aan de Slotweg te Lepelstraat staat een oude bouwhoeve. Blijkens een vaantje aan de schoorsteen is die daar gebouwd in het jaar 1749, en wordt tegenwoordig bewoond door Gommert en Joke Bogers. Beide krasse luitjes zijn in het gemeenschapsleven van Lepelstraat geen onbekende. Gommert is binnenkort 25 jaar voorzitter van de harmonie, en Joke is in feite net zo met de vereniging verweven als haar man. Op een rustige middag gingen we eens naar de historische boerderij kijken. Van buiten fraai gerestaureerd door Monumentenzorg ("dat kostte zowat twee ton"), van binnen ook nog echt verleden tijd. De bouwhoef is zo'n dikke 150 jaar geleden in het bezit gekomen van de familie. "Een broer van mijn grootvader (Marijn Dankers) kocht hem in het jaar 1803 met alle landerijen voor f 16.475 ,- ", weet Gommert.
Een kapitaal bedrag voor die tijd. Pal achter de oude boerenschuur, die jaren geleden is afgebrand lag het bekende Slot van Lepelstraat, waar de bekende humanist Erasmus in de 16de eeuw één van zijn werken schreef. "In 1968 is professor Renaud, kastelen deskundige van het ROB hier geweest. Toen zijn de fundamenten in kaart gebracht, en voordat alles weer werd dichtgegooid zijn er foto's van gemaakt", vertelt Gommert. En Joke vult aan: "Pastoor Merchelbach van Enkhuizen is de man geweest die dat allemaal voor elkaar heeft gebracht. De opgravingen werden uitgevoerd door jongelui. Ik weet nog dat we één van de meisjes - in kort broekje en bikini - stilletjes naar het oude pastoorke hebben geloodst, en daar een foto van maakten. We hebben hem opgestuurd, en achteraf schreef hij ons terug dat hij dat best leuk vond ."

Boerderij Museum Hoeve 't Slot aan de Slotweg in Lepelstraat - gemeente Bergen op Zoom. Foto Frank Bogers

Ganzen en eenden worden bijeen gedreven door Gommert Bogers. Op de achtergrond de boomgaard en een houten huisje Polderweg 5.

Paperassen

Op tafel verschijnen nu stapels paperassen, oude documenten van aankopen, verkopen en wat al niet meer. In één van de stukken valt te lezen dat Gommert Dankers de Ruigevelden aan het Kerkbestuur van Lepelstraat geschonken heeft. Joke: "Ja, en een jaar of tien na de oorlog heeft het kerkbestuur alles weer verkocht, om daarmee de opbouw van de in de oorlog verwoeste kerk te financieren. Maar dat hoeft niet in de krant hoor".

Er verschijnen ondertussen nog meer papieren uit de kast zodat de tafel haast te klein wordt. Trouwens, elders in de 'salon' is ook geen plekje onbezet. Honderden en honderden snuisterijen sieren de woonkamer van boven tot onder.
"Gommert zegt wel eens, die horen eigenlijk buiten te staan", lacht Joke, "maar ik kan niet zonder die apen en uilen". Ik vraag of dat allemaal wel bij te houden is met afstoffen en zo. "Dat lukt wel", zegt onze gastvrouw, "ik heb een werkster voor drie uur per week en samen poetsen we dan het hele huis. Verder doe ik niks anders dan mensen ontvangen en uitgaan".

Handgetekende kaart van Hoeve Het Slot onder Halsteren en de Ruigevelden onder Steenbergen, op verzoek van rentmeester P.J. Adan

Gommert en Jo Bogers de meest gastvrije Brabanders te midden van hun snuisterijen. Foto bron BndeStem

Bedstee

We kijken nog eens verder rond in hoeve 't Slot. De oude appelzoldertjes boven de bedsteden. Gommert: "In die bedsteden hebben vier zonen en tien dochters geslapen hoor. En zelf heb ik als kind nog op de krib doorgebracht. De gang met tientallen foto's van de harmonie: "Kijk, hier heb je b.v. baas de Wit, Petrus Schoutens, meester Huybrechts, Toontje IJzermans, Jan Clarijs en Toontje van Overveld in hun jonge jaren. De meeste zijn oud dood". "En dit is een oude stoof", zegt Gommert, "die bracht een oud vrouwke uit Lepelstraat altijd voor m'n moeder naar de kerk. Met warme turf erin". "En daar kreeg ze dan 5 centen voor", vult Joke aan. In de gang ver der een 's weekse boerenmuts van Brussels kant, en in de slaapkamer een oud strooibiljet van de toneelclub "Herleving de Batavieren" uit 1882.
Daarop staan twee toneelstukken aangekondigd, die voor 25 cent entree opgevoerd werden in de herberg van Th van Rooij, thans La Corona. Inclusief een gratis kan bier én een optreden van muziekgezelschap 'Ons Genoegen'. Het biljet vermeldt ook dat vrouwen niet welkom waren. De wijnkelder achter de slaapkamer van de bouwhoef wordt niet meer gebruikt. Voor de deur staat het bed. "Gommert moet naar buiten kunnen kijken als hij wakker wordt", vertelt Joke, maar op een kastje aan het voeteneind staat ook een foto van een lieftallig knip ogende dame .....

Gezin Bogers-Dankers met 8 dochters en 4 zonen. Gommert staat helemaal rechts.

Gommert en Jo in de slaapkamer, met daar achter de deuren die toegang geven tot een voormalige wijnkelder en bedsteden

Hier een lege bedstee. Matras was een gevuld laken met stro.

Weckpotten

De tocht door het huis - "Het is 33 meter lang hoor" - leidt ons vervolgens naar de slachtkelder. "Kijk", zegt Joke, "hier staan weckpotten met ingemaakte asperges, boontjes, peekes en perziken. Voor de pronk, want ze zijn al zeker 20 jaar geleden ingemaakt". "Maar best nog wel te eten", zegt Gommert. Via het opkamertje komen we op de graanzolder, waar ook weer een enorme verzameling te zien is van allerlei snuisterijen en afbeeldingen; van paus Pius XII tot erediploma's van de oude fanfare. In één van de kasten ook carnavalsspullen. Joke: "Ja, daar kleed ik allerlei mensen mee aan". En Gommert verduidelijkt: "En ze doet zelf ook aan karnaval ,.als ze de kans krijgt".
Tenslotte bekijken we de buitenboel. De tamme zwanen die Gommert achterna- huppelen, de schuur waar zoon Peter bij z'n tractor rommelt en de voor- en achtergevel van 't Slot. Met een goede sigaar nemen we tenslotte afscheid van het krasse echtpaar Bogers. Ik was niet de eerste en ook niet de laatste. Joke zei het binnen al: "D'r komen hier zo veel mensen kijken: da's gewoon verschrikkelijk jongen!"

Kelder met wijnflessen en weckpotten

De oudste zoon Peter met zijn tractor op de boerderij 't Slot.

Nadat haar man Gommert Bogers in 1987 is overleden, zijn er in de regionale "Publi-Pers" vanaf 1998 t/m 2000 diverse "Slotakkoorden" van Joke Bogers gepubliceerd door Rien Dekkers. De verhaaltjes zijn aangevuld met foto's van Frank Bogers.

Slotakkoord

Dinsdag 26 januari 1998
Slotakkoord
In augustus 1998 ontmoette ik een merkwaardige dame: Joke Bogers, bewoonster van "Hoeve 't Slot" in Lepelstraat.
Signalement: geboren als Joke Meesters op 12 april 1922 en dus hoogbejaard. Gastvrij, helder van geest, spraakwaterval en in het bezit van een brok wijsheid die volledig overeenstemt met haar leeftijd. Zij mag terecht zeggen: "Ik heb het allemaal wel zo ongeveer gezien en meegemaakt."
Omdat we met zijn allen toch al last hebben van het einde-eeuw-gevoel, leek het een aardig idee Joke Bogers periodiek - zo mogelijk wekelijks - te laten vertellen over haar vele ervaringen. Het kostte enige moeite haar over de streep te halen, maar uiteindelijk stemde ze toe met een voor haar karakteristieke, praktische toezegging: "Ik kan vertellen, jij kunt schrijven." Amen.
Een naam was al bedacht: "Slotakkoord" en daar waren we het samen onmiddellijk over eens, omdat deze vlag de lading dekt. Joke bewoont sinds haar jonge jaren "Hoeve 't Slot" aan de Slotweg in Lepelstraat. De herenboerderij bestaat dit jaar 250 jaar, een reden temeer om dit stukje geschiedenis aan het papier toe te vertrouwen. Praktische Joke: "Eigenlijk komt dit wel mooi uit, want ik was van plan - ter gelegenheid van dit 250-jarig bestaan - een klein boekske te laten maken over de hoeve, maar dit is minstens zo leuk."
"Slotakkoord": een samentrekking van einde en harmonie. Slot: einde. Het einde van de twintigste eeuw. Het laatste verhaal ook van Joke Bogers. Poëtisch gezegd: haar zwanenzang. Akkoord: een benaming uit de muziek voor verschillende tonen, die samen toch een harmonisch geheel vormen. We zullen proberen ook de pareltjes van Joke Bogers aaneen te rijgen tot een fraaie ketting.
Wij verheugen ons op voorhand op de gesprekken die er zullen zijn. In haar vaste hoekje van de huiskamer, in het lentezonnetje of in de schaduw als het hoogzomer is. Waarschijnlijk in het gezelschap van haar kameraad Christ Oomen, die altijd in haar buurt is. Joke: "Kort nadat mijn man Gommert - nu alweer 11 jaar geleden - is overleden, kwam Christ hier over de vloer. Hij is voor altijd mijn huisvriend gebleven."
Rien Dekkers

Joke achter haar boerderij lekker in het zonnetje

Joke Bogers en akkerbouwer Christ Oomen woonden allebei in de Slotweg te Lepelstraat

Carnaval

De februari maand is onlosmakelijk verbonden met carnaval. Het Slotakkoord gehoorzaamt braaf aan deze ongeschreven wet.
"Tot het eind jaren tachtig werd op 't Slot carnaval gevierd. 's Zaterdags in Lepelstraat, zondags in Halsteren, omdat daar dan de optochten waren. Nu niet meer. Ik zou nog wel willen en kunnen, maar ik kan door omstandigheden niet altijd van huis. Aan veel dingen komt eens een einde. Zo reed de tractor, waarmee onze Peter altijd de prinsenwagen heeft getrokken, dit jaar voor het eerst niet meer mee in de Lepelstraatse optocht: te oud. De trekker, hé, onze Peet niet.
Toch lever ik, zij het op een andere manier, mijn bijdrage. Dat is ook dit jaar weer zo geweest. Voor verschillende kennissen heb ik namelijk vastenavondkleding verzorgd. Dat maken van carnavalskledij dateert uit de tijd dat ik op dinsdagavond traditioneel - alleen - naar Bergen op Zoom ging.
De dinsdag was een beetje míjn dag. 's Middags gingen we samen naar het bejaardenbal bij Willem van Eekelen in café "De Kladde". Hééél leutig. Ik heb daar heel wat mannen over de dansvloer gesjouwd, of ze nou wilden of niet. De complimenten kwamen in de vorm van talrijke 'kejakskes', maar wat moet je in 's hemelsnaam met dertig borrels voor je neus? Weggeven natuurlijk. Er waren altijd wel mensen in de buurt die financieel krap zaten.
Mijn man Gommert ging na het bejaardenbal om een uur of acht braaf naar huis en naar bed. Hij was uitgefeest en moest de andere morgen weer vroeg aan het werk.
Dán kon mijn feestje beginnen, want ik ging die dinsdagavond altijd naar hotel "De Draak" in Bergen op Zoom. In een mooi kostuum, want een kiel stond mij niet, die paste gewoon niet bij mij. Wat dat betreft zou het Limburgse carnaval mij beter passen. Daar gaan ze meer op chique.
Eenmaal in "De Draak" bestelde ik een fles champagne, mijn enige in het hele jaar, klom op een kruk - ik ben maar een klein vrouwke - en stond dan op die kruk de hele avond het spul gade te slaan, te genieten. Ietsje vóór het vallen van de kraai vertrok ik en was voor twaalven weer op Lepelstraat.
Dit jaar ben ik bij toeval op een andere manier betrokken geweest bij het Bergse vastenavond gebeuren. Ik rijd al vanaf 1950 auto, altijd een Volkswagen. Momenteel heb ik een fel oranje kever en omdat in Bergen op Zoom dit jaar alles in het teken stond van een 'vorsteluk leven', was mijn koninklijk gekleurde autootje aanwezig in de Bergse optocht. Op een of andere manier ben ik er nog altijd bij."

Rien Dekkers

Gommert en Joke hielden beide van de carnaval en waren ieder jaar weer present.

De Volkswagen Kever loopt als een rode draad door het leven van Gommert en Joke uit Lepelstraat

Gommert

Slotakkoord van Joke Bogers
Tijdens het koffiedrinken haalt Joke Bogers een oranje verkiezingspamflet tevoorschijn. Trots laat ze zien dat kleinzoon Marcel Bogers, 18 jaar jong, op een lijst staat voor de komende verkiezingen. Ze keert het naar een groot schilderij waarop haar overleden man Gommert is geportretteerd en vraagt:
"Wat zou jij hiervan gezegd hebben? Jij zou dat prachtig gevonden hebben, hè?"
Geen theatrale of bombastische toestand, gewoon dagelijks overleg met een dierbare overledene.
"We hebben een héél goed huwelijk achter ons, gezegend met zeven kinderen, die in een tijdsbestek van tien jaar werden geboren. Het waren allemaal jongens, van wie er nog vijf in leven zijn. Een meisje zat er blijkbaar niet in, terwijl ik nota bene zelf uit een gezin kom met alleen maar - zes - meisjes. Zo zie je maar, dat sommige dingen zich niet laten dwingen."
"Toen ik 31 was, hebben we samen besloten het bij ons zevental te laten en we hebben dat - zo ging dat in die tijd - besproken met de pastoor, die het er niet zo mee eens was. Hij voorspelde dat er door onze voornemens weinig goeds te verwachten bleef voor het hiernamaals."
"Gommert was een goeie mens. Hij was - in de dubbele betekenis - een èchte herenboer: een heer, maar ook een agrarisch ondernemer. Op een bedrijf van 100 hectare werd op de eerste plaats akkerbouw uitgeoefend, maar er was ook een tuinbouwtak en er stonden de nodige koeien op stal."
"Gommert dronk op tijd zijn borreltje, maar zelden op zondag na de kerk. Als de meeste mannen na de wekelijkse vroegmis in het café, kaartend en biljartend, een borreltje gingen drinken, ging Gommert naar 't Slot. Daar stonden immers 28 trekpaarden op stal en die dieren hadden verzorging nodig."
"Gommert was geen potentaat, maar wél baas op de hoeve. Hij gaf leiding waar het nodig was, zowel op het bedrijf als thuis. Hij was ook niet te beroerd om iets in het huishouden te doen. Daar was, ondanks de aanwezigheid van een dienstbode en een kindermeid, altijd veel werk."
"Gommert braadde zelf de hazen en de konijnen en hij had altijd een kalf en een varken op stal staan voor de slacht. Een keer per week bakten we brood, want we hadden hier in de huiskamer een bakoven."
"Op stap gaan gebeurde meestal op doordeweekse avonden, omdat hij bestuurslid was van menige vereniging, meestal voorzitter. Hij speelde een rol van betekenis in het sociale leven van Lepelstraat."
Gommert zal ongetwijfeld goedkeurend neerkijken op de ambities van zijn kleinzoon.

Verkiezingspamflet van kleinzoon Marcel Bogers: Stem lijst 2 nummer 11. Gemeentebelangen - Werknemerspartij GBWP - Marcel haalde 111 stemmen in de gemeente Bergen op Zoom

Het oranje verkeizingspamflet hing bij Joke aan de voordeur. Iedereen mocht het zien dat haar kleinzoon, misschien zijn (over) opa in de gemeenteraad op kon volgen. Vol trots toont ze de flyer van haar kleinzoon Marcel.

Gommert Bogers in de kamer van Hoeve "t Slot. Hij poseert hiervoor zijn zoon Frank, die fotografie als hobby heeft. Gommert zijn borreltje en sigaar waren onafscheidelijk.

Nadat haar man Gommert Bogers in 1987 is overleden, zijn er in de regionale "Publi-Pers" vanaf 1998 t/m 2000 diverse "Slotakkoorden" van Joke Bogers gepubliceerd door Rien Dekkers.

Gastvrijheid

Brabantse gastvrijheid en Hoeve 't Slot zijn nauw met elkaar verweven. De koffie staat altijd klaar en de zitkamer is warm en huiselijk in de letterlijke zin van het woord. Alles nodigt uit om urenlang te blijven plakken. De vaste welkomstgroet op 't Slot:
"Treed binnen in de vrede des Heren."
Velen hebben daaraan - blijkens het gastenboek - gehoor gegeven. Sinds jaar en dag wordt dat boek op de hoeve zorgvuldig bijgehouden. Er staan namen en teksten in van burgemeesters, artiesten, schrijvers en gewone passanten. Een juweel. "Ik heb altijd volk over de vloer. Nog steeds. Maar 's avonds na acht uur gaat de deur op slot. De nacht is voor het ongedierte. Ook 's middags ben ik er een paar uur niet, want dan doe ik het middagdutje dat nu eenmaal bij mijn leeftijd past."Onder het inschenken van een borreltje: "Zelf drink ik nauwelijks of niet, maar voor de gasten heb ik dertien soorten drank in huis. Dertien! Ook Tia Maria en Amaretto. En dan krijg je - 't is ongepermitteerd - een vlerk over de vloer die brutaalweg vraagt om iets wat je nou net niet in huis hebt: Campari. Ik ben wel eens van plan geweest om dat spul in huis te halen, maar dat doe ik nou zeker niet meer. Zo ben ik nu eenmaal: goed is goed en ik heb per slot van rekening geen café." "M'n hele leven heb ik veel mensen over de vloer gehad. Natuurlijk ons eigen huishouden en het personeel, maar ook veel mensen uit het zaken- en verenigingsleven. Ik kan ook niet goed zonder mensen om me heen. Noem me maar een gezelligheidsmens, ja.""Hoeve 't Slot is ook altijd een toevluchtsoord geweest. Bijvoorbeeld voor jonge mensen die thuis waren weggelopen, mensen die een inrichting of een slecht huwelijk waren ontvlucht. Wij lieten ze nooit op de stoep staan, maar boden onderdak. Ik heb een kleine veertig - wat ik noem - pleegkinderen." "Tijdens de oorlog hebben hier elf evacués uit het onder water gezette Poortvliet ingewoond. Tweeëntwintig maanden lang hebben die geslapen in de salon, d'opkamer, de kelder en op zolder.""In 1968 was het weer zo. Er verbleven op het erf dertig studenten die - onder leiding van een professor - betrokken waren bij de opgravingen van het oude kasteel. Koken deden ze in de hangar, slapen in tenten. Vijf van hen werden ziek. Je laat een zieke niet in een tent slapen en wij hebben ze verzorgd op de hoeve. Dat vonden we niets bijzonders, het was heel vanzelfsprekend."

Joke vol trots op haar boederij in Lepelstraat

Joke Bogers naambordje speciaal voor haar vervaardigd

MEI-TELLING

Mei telling
"Mei is een bijzondere maand. Vroeger meer dan nu gebeurden er allerlei bijzondere dingen. Dat had van alles te maken met het gevoel dat in mei alles nieuw is. Pasen en de grote schoonmaak net achter de rug, de natuur voorzien van nieuw, fris groen." Bij de boeren heeft de meimaand nog een praktische kant: de jaarlijkse mei telling. De akkerbouwers dienen op te geven welke gewassen te velde staan: soort en bebouwd oppervlak. Tegenwoordig gebeurt dat schriftelijk, maar vroeger ging dat anders.
"Mijn man Gommert kreeg een brief waarin stond dat hij op die en die dag opgave moest komen doen in een daartoe aangewezen café. Voor ons was dat in Halsteren, in "Het Dorpskoffiehuis" van Kees Heeffer. Die had daar een kermisdag aan, want veel boeren maakten er een dagje-uit van. Het was in feite een jaarlijkse reünie. De mate waarin men bleef hangen, hing ook wel af van het weer. Gommert gaf die dag wel eens de 'laatste man de zak op', maar ik bemoeide me daar eigenlijk niet zo mee, omdat ik mijn handen vol had aan de dagelijkse beslommeringen op de hoeve. De kinderen en het huishoudelijk personeel eisten alle aandacht op. Mijn huisvriend Christ kan daar veel meer over vertellen."
Christ is inmiddels aangeschoven en blijkt er - als oud-agrariër in de buurt van Gilze - een en ander van te weten:
"Ik ben zelf nooit blijven hangen, omdat ik niet zo'n plakker ben. Fatsoenshalve nam ik altijd wel een glaasje, maar was daarna meteen weer weg voor het werk op de boerderij. Die opgave is een hoop administratieve rompslomp, waar vooral het Landbouwschap belang bij heeft, omdat ze die cijfers kunnen gebruiken voor de heffing die ze aan de boeren kan opleggen."
Met die cijfers wordt ook wel eens gegoocheld, maar dat gesjoemel kan soms een pijnlijk boemerangeffect hebben. Christ Oomen over de verkeerd uitpakkende boeren-slimheid:
"Dit jaar hebben de agrariërs behoorlijk schade geleden door wateroverlast. Aan de verzekeringen worden zoveel mogelijk hectaren opgegeven die schade zouden hebben geleden. Als er dan bij de meitelling van het vorig jaar - laten we maar zeggen - karig is omgesprongen met het aantal opgegeven hectaren, wordt men daar nu door de verzekeringsmaatschappijen mee om de oren geslagen."
Conclusie: niet zo slim van de boeren.
Christ: "Dat wil ik ook nog even kwijt: Ik heb een hekel aan het woord boer. Joke niet, maar dat zal wel komen omdat ze was getrouwd met een herenboer."

Afrekening levering aardappelen aan de Bogimex aarappelfabriek

Hero conserven Breda afrekening erwten. De erwten gingen met loof en al naar de fabriek en werden daar gedorst.

Verzekering tegen hagelschade: Valt nog mee deze premie.

Boer en taal

Vorige aflevering kwam de meitelling van de boeren ter sprake.
"Mijn huisvriend Christ heeft een hartgrondige hekel aan het woord 'boer'. Ik heb daar totaal geen last van en heb de naam nooit denigrerend gevonden. Misschien heeft dat wel te maken met het feit dat Gommert een geziene herenboer was. Ik kan me voorstellen dat dit voor de arme zandboeren van vroeger anders lag. Zelf gebruik ik vaak het woord landbouwer. Agrariër vind ik weer een beetje té."
Wij merken op dat dit eigenlijk weer om het 'plee-wc-toilet'-verschijnsel draait: mensen verzinnen steeds andere, fraaiere namen voor hetzelfde voorwerp of begrip.
Christ pareert: "Dat kan best zo zijn, maar ik heb de schurft aan het woord boer. Er kleeft iets aan van dom, achterlijk. Het sluit aan bij het minderwaardigheidsgevoel dat de keuterboeren op de zandgrond vroeger hadden. Benamingen als zandboer en nog erger - strontboer - zijn voor mij herinneringen aan een somber verleden. Aan de tijd dat de boeren inderdaad met de kar rondkwamen om de plee bij de burgers leeg te halen en zich op die manier te voorzien van de onmisbare bemesting. Ik kan me herinneren dat bij ons in de haven van Made-Drimmelen de strontschepen aankwamen die door de boeren werden leeggehaald. Ik kan me die mensonwaardige taferelen herinneren als de dag van gisteren."
"Die arme sodemieters op de zandgrond werden altijd geassocieerd met stront. Tot op de zondag toe. Van een uitrijverbod had toen nog nooit iemand gehoord en als er mest was, werd er gestrooid en gegierd, of het nu stonk of niet, zondag of geen zondag."
Stront was commercie. Overtollige gier werd naar de gierkelders gebracht en daar weer opgehaald door boeren die er een tekort aan hadden. In feite waren die gierkelders de voorlopers van de tegenwoordige mestbanken.
Christ vervolgt zijn gloedvolle betoog: "De agrariërs van nu noem ik genieën. Wie dom is, zit tegenwoordig gegarandeerd niet meer in de landbouw. Naast bekwaam en deskundig op zijn vakgebied, is de landbouwer-van-nu administrateur, boekhouder, ondernemer, econoom. Zijn bedrijf voeren zonder computer is ondenkbaar. Het zijn duizendpoten geworden, het gaat om ondernemers die een enorme bijdrage leveren aan onze welvaart en daar verhoudingsgewijs eigenlijk het minst van profiteren. Ik ken er vele die de grootste moeite hebben om de kop boven water te houden. Als ze dat deden, dan zag het er anders uit."

Hier wordt een dikbil koe verkocht door Gommert Bogers en veekoopman veehandelaar Kees de Groot uit Wouw/Heerle

Op de mestput van Hoeve 't Slot. Een koe met kalf staat even apart van de rest van het vee. Boerderij Hoeve 't Slot was een gemengd landbouwbedrijf. Met zowel akkerbouw en veeteelt.

Nadat haar man Gommert Bogers in 1987 is overleden, zijn er in de regionale "Publi-Pers" vanaf 1998 t/m 2000 diverse "Slotakkoorden" van Joke Bogers gepubliceerd door Rien Dekkers.

Dienstmeid

Joke Bogers had ons beloofd een afspraak te regelen met een van de dienstbodes die vroeger op hoeve 't Slot hebben gediend. Onlangs ontmoetten wij Riet(je) Bosters. Vooropgesteld: dienstmeid was vroeger een heel gewoon woord. Van de wat ordinaire betekenis die het woord 'meid' tegenwoordig heeft, was toen geen sprake. Van het woord dienstmaagd hebben wij nooit chocola kunnen maken. Riet Bosters was dienstmeid. Zij kwam als 15-jarige, na al een jaar gewerkt te hebben in het gasthuis, in dienst op de hoeve. Daar bleef ze tot, 26 jaar geleden, hun zoon Richard werd geboren. Die geboorte kan ze zich nog goed herinneren: "Onze Richard werd vrijdags geboren. Ik had nog tot maandag op de hoeve gewerkt en en passant thuis alles nog een goeie beurt gegeven. Na 14 dagen was ik alweer aan het werk, want van zwangerschapsverlof hadden ze toen nog nooit gehoord."
Ze bewaart goede herinneringen aan 't Slot: "Het was best hard werken, maar dat was ik gewend. Mijn vader, Rikus de Jong, had in de Kerkstraat een café: 't Vosje. Daar was het ook altijd aanpakken en misschien was ik daarom zo graag op de hoeve als 'meid-voor-dag-en-nacht'. Zo heette dat toen, want het woord intern werd toen alleen nog maar gebruikt voor de deftige kostscholen. Ik was net zo graag op de hoeve als bij ons thuis. Ik woonde - tot aan mijn trouwen - intern op de hoeve en vond dat best. Ik had er één vrije middag in de week en het kwam dikwijls voor dat ik ook dán nog op de boerderij bleef om bonen te plukken. Dat leverde een extra zakcentje op." "Mijn gewone maandloon was veertig gulden en dat moest ik netjes thuis afgeven. Maar er werd goed voor me gezorgd. Ik kan me herinneren dat ik bij Modehuis Yvonne eens een jurk zag hangen die ik erg mooi vond, maar die f 40,00 kostte. Dat was dus zo ongeveer een heel maandloon, maar toch mocht ik dat kleedje van mijn moeder kopen."
"We leefden in een klein wereldje. Mijn schoonmoeder, Kaat Bosters, heeft voor mij op de hoeve gediend als werkvrouw en haar man, Jantje Bosters, werkte er als boerenknecht. Mijn man, Frans Bosters, werkte ook wel eens op 't Slot als los werkman en wij hebben elkaar op de hoeve leren kennen." "Het werk voor een dienstmeid was best te doen, want het échte zware werk werd gedaan door de werksters. 's Morgens werd er door ons wat gepoetst en gezwabberd, de middag besteedden we aan breien en kousen stoppen. Met behulp van zo'n paddenstoel, wittut nog?" "Om kwart na vieren kwamen de kinderen uit school thuis en vanaf dat moment werd er met de kinderen gespeeld, meestal buiten, bij slecht weer binnen in de schuur. Ik genoot daar zelf ook met volle teugen van. Er was nauwelijks speelgoed, maar ze hadden elkaar en hun fantasie. Dat échte (buiten) spelen mis ik toch wel bij de kinderen van nu."

Joke in haar hoekje op de boerderij, waar ze de mensen ontvangt en misschien wel duizend baby sokjes heeft gebreidt.

Riet Bosters de Jong met haar schoonmoeder Kaat links. Hierbij de verloving van Frank en Neliie 10 april 1976. Joke geeft uitleg dat Kaat je (Frank) altijd op de pispot zette en dat je het nu zelf kan. De pispot komt soms (nu anno 2025) nog goed van pas

Nadat haar man Gommert Bogers in 1987 is overleden, zijn er in de regionale "Publi-Pers" vanaf 1998 t/m 2000 diverse "Slotakkoorden" van Joke Bogers gepubliceerd door Rien Dekkers.

Tollen & Knikkeren

Het voorafgaande slotakkoord klonk wat triest. Oud-dienstbode Rietje de Jong - want zo kennen de meeste Lepelstraters Riet Bosters - mist creativiteit in het kinderspel. Het ontbreekt de kinderen van nu aan fantasie bij het spelen.
De allerkleinsten zijn nog niet technisch verontreinigd, maar zo gauw het jonge volkje communicatief wordt, begint de vervuiling.
Riet de Jong: "Als de kinderen om kwart over vier thuis kwamen, werd er - al of niet samen met de dienstbode - buiten gespeeld. Als het jaargetij of het weer dat niet toelieten, was de schuur een alternatief. Er kwam aan het spelen weinig of geen speelgoed te pas. Hoogstens een tol of een zakje knikkers."
Die spelletjes waren op zich al leerzaam. Bij het tollen was al sprake van het rolpatroon. De meisjes vermaakten zich doorgaans met een draaitol, aan geslingerd door een houtje met een schoenveter eraan. De jongens speelden met de moeilijker hanteerbare haktol, die werd gelanceerd met behulp van een strak opgewonden touwtje. Je was spekkoper als je al pinnend de haktol van je tegenstander in tweeën kon splijten.
Het spelen was sterk seizoengebonden: het was vliegertijd, toltijd, knikkertijd. Met het knikkeren werden eigenlijk de eerste economische vaardigheden aangeleerd. Op school werd de stand van zaken dagelijks besproken. Wie de meeste knikkers in de zak had, was de kanjer, was rijk, en genoot een bepaald aanzien. De meisjes waren doorgaans wat minder competitief ingesteld.
De aard van de knikkers speelde ook een rol. Wie alleen maar van die simpele 'kleiballen' had, was duidelijk een armoedzaaier. Alleen met glazen knikkers telde je mee. En daar waren ook nog soorten in. Wie veel twee-, vijf- en tientellers in zijn knikkerzak had, was duidelijk welgestelder dan iemand met alleen maar doodgewoon glazen knikkers en had dus ook meer status.
De (knikker)rijkdom kon een zodanige omvang aannemen, dat de ijzeren voorraad thuis bewaard werd, en dat alleen de knikkers die men nodig had voor het dagelijkse spel werden meegenomen. Het spel was levensecht en dus ook hard. Er kon worden geruild, maar de 'grootknikkerbezitter' maakte niet zelden misbruik van zijn macht. Wie blut was, werd - net als aan de pokertafel - keihard weggestuurd en stond buitenspel.
Schulden maken was in die tijd schande en als het toch gebeurde, werd een wanbetaler hard aangepakt. Omdat iedereen met de erfzonde was geboren, waren er ook luiaards, die zich rijkdom wilden verwerven zonder daarvoor hard te werken en zich daarom bezondigden aan vals spel. Menig jongmens heeft bij het knikkeren zijn eerste nare ervaringen opgedaan met zijn onverbeterlijke medemens.
Joke Bogers heeft het hele gesprek geamuseerd aangehoord, dikwijls instemmend geknikt en vermakelijk gelachen. Ze herkent het allemaal.

Gommert en Jo een onlosmakend duo aan elkaar gewaagd en deelden hun leven vol met liefde en leed, zorg en passie.

De boerderij aan de achterzijde, met de kastenjeboom en het hondenhok van beton.

Oorlog

De oorlog is van alle tijden. "De geschiedenis herhaalt zich", is een zegswijze die haar waarheid telkens weer bewijst. Op het gebied van oorlogsgeweld schijnt deze bewering zich tot in het oneindige te repeteren.
Joke Bogers is er wat mistroostig over:
"Het lijkt wel of de mensen het nooit leren. De Golfoorlog was nog een beetje de ver-van-ons-bed-show. We zijn aan het einde van deze eeuw, zelfs van een heel millennium, nog voor geen meter opgeschoten."
"Als ik op de televisie die stroom Kosovaarse vluchtelingen zie - en nu weer de Serven - is het net of alles wat ik heb meegemaakt in 1940 zich gewoon weer opnieuw afspeelt. Ellende, vluchtelingen, doden en gewonden, ontreddering, concentratiekampen. De hulpeloosheid in de kinderogen is niets veranderd, die is van alle tijden. Het lijkt wel of wij het nooit leren."

"Het zijn dezelfde gebeurtenissen die ik in 1940 in Breda meemaakte. Ik, jong meisje nog, werkte daar als dienstbode op een pastorie in de binnenstad. Met Breda dreigde hetzelfde te gebeuren als met Rotterdam: de Duitsers dreigden met totaal plat bombarderen. Heel Breda is toen ontruimd, geëvacueerd."
"Later, in 1953, hadden we - ik woonde inmiddels op hoeve 't Slot - wéér met evacués te maken. Met de februariramp."

"Toch had ik daar een heel ander gevoel bij. Dat waren slachtoffers van onafwendbaar natuurgeweld, krachten waartegen geen menselijk verzet is opgewassen. Bij een oorlog ligt dat anders. Haat, machtswellust, relaties, godsdienst en geld zijn altijd weer de menselijke drijfveren om de fout in te gaan."
"In 1940 zijn we - midden in de nacht - te voet van Breda, over de Rijsbergseweg richting Zundert getrokken. Een onafzienbare stroom voetgangers en primitieve voertuigen. Ik kwam terecht in Achtmaal. In de kerk was een soort opvangcentrum ingericht en daar werd de hulpverlening aan de slachtoffers georganiseerd. Die slachtoffers waren een gevolg van zware bombardementen. Ik hoor nog het gekerm van de gewonden en kan nog de beelden oproepen van de verpleegsters en de Rode Kruismensen."

"Korte tijd later konden we terugkeren naar de pastorie. Daar 'logeerde' een Kriegsvater, een aalmoezenier die een koster bij had, die van oorsprong landmeter was. Ik kan me nog herinneren dat de Kriegsvater veel indruk op mij maakte. Een uniform deed - in die tijd - blijkbaar wonderen. Zeker bij jonge meisjes."

Foto van Joke 1 mei 1940 in Breda (Geboren 12-4-1922)

Een van de foto Kriegsvater in uniform en kruis op de borst, ter herinnering voor Joke

De achterzijde van de foto: Zum freien Erinnerung an …… …… M. Alling
Februari 1941, Breda
Fotograaf Atelier Metzner Schlosskirchplatz 2 Cottbus Duitsland

Wat staat hier ?

Nadat haar man Gommert Bogers in 1987 is overleden, zijn er in de regionale "Publi-Pers" vanaf 1998 t/m 2000 diverse "Slotakkoorden" van Joke Bogers gepubliceerd door Rien Dekkers.

Meest kleurrijke persoon van de eeuw

Wie kent in Lepelstraat niet Tante Joke Bogers? Al meer dan 50 jaar bewoont zij de 250 jaar oude boerderij Hoeve 't Slot aan de Slotweg, maar dat alleen is zeker niet de reden dat zij als meest kleurrijke persoon naar voren wordt geschoven.
Waarom is zij juist zo wijd en zijd bekend? Om haar opmerkelijke persoonlijkheid: vrolijk en goedgemutst, altijd in voor een praatje, belangstellend voor jong en oud, en haar deur staat altijd voor je open. Zij draagt aan iedereen die over haar drempel kwam herinneringen met zich mee.

Tante Joke meest kleurrijke persoon van de eeuw

Slot akkoorden stonden in het huis aan huisblad de Publipers omgeving Halsteren Lepelstraat

Kever

LEPELSTRAAT - "Wanneer ga je nou weer eens verder, Joke?"
Die vraag werd de laatste maanden meermaals gesteld en had betrekking op dit Slotakkoord, de rubriek over de belevenissen van Lepelstraats' Hoeve 't Slot en haar bewoners. Laten we het er maar op houden dat de piloot ziek was, maar dat betekent niet dat er een abrupt einde is gekomen aan de reeks; de draad wordt weer opgepakt. Op een mooi moment zelfs: aan het begin van het splinternieuwe jaar 2000, net na een heftige eeuwwisseling. Daar past nog een terugblikje bij.
Voor Joke Bogers had 1999 op de valreep nog een dubbel afscheid in petto. Huisvriend Chris Oomen woont niet meer in Lepelstraat, maar in Huize Elisabeth in Halsteren. En haar auto, de kever - die het afgelopen jaar nog mee paradeerde in de Bergse Vastenavondstoet - is weg. Verkocht.
"Eind december kwam er iemand, ik geloof uit Wouw, die goed geld bood voor mijn oranje kever. Ik heb meteen maar ja gezegd op zijn bod. Ik had weliswaar pas mijn rijbewijs nog verlengd tot het jaar 2004, maar ik vind dat ik - 77 inmiddels - beter niet meer kan rijden."
Daarmee kwam een eind aan bijna 50 jaar autorijden.
"Ik heb, rond 1950, mijn rijbewijs gehaald bij Van Broekhoven uit de Welberg. Tien lessen, f 7,50 per stuk. Ik had besloten mijn rijbewijs te gaan halen, omdat Gommert in die tijd sukkelde met zijn gezondheid. Ik vond dat het best eens van pas zou kunnen komen en zo werd ik een van de eerste vrouwen die een rijbewijs bezaten."
"Vanaf dat moment kon ik ook rijden in de kever - de eerste van de vijf die ik in totaal versleet - die in 1946 was gekocht."
"Gommert had rond 1930, toen hij net twintig was, zijn rijbewijs al gehaald. Voor de ronde som van één rijksdaalder. Hij reed voor de oorlog al een Chevrolet, ik denk de eerste in Lepelstraat. Hij gebruikte de auto voor zichzelf, maar ook om er anderen mee naar de dokter en het ziekenhuis te vervoeren. Het leek toen soms wel of Gommert een taxibedrijf had."
"Tijdens de oorlog mocht er van de bezetters geen auto gereden worden en daarom heeft die Chevrolet toen al die jaren, veilig en droog, onder het hooi in de schuur gestaan. Op het allerlaatste moment ging het toch nog mis, want daags voor de bevrijding is de auto door de Duitsers weggehaald. Nee, het waren dus niet alleen fietsen, die meegingen naar de Heimat ;-)"
"Voor de rest hebben we met het autorijden weinig problemen gehad. Nooit noemenswaardige brokken gehad. Gommert ook niet. Niet met de auto tenminste."

Joke met de eerste Volkswagen kever met haar man Gommert. Het meisje is Valerie en kwam uit England. Meer weten over deze auto kijk op de auto van mijn opa.

Rijbewijs Gommert Bogers. Hij had al 60 jaar zijn rijbewijs. Dit rijbewijs was uitgegeven in maart 1986. Het ander jaar in juni 1987 is Gommert overleden, dua heeft er niet meer zo lang van kunnen genieten.

Joke Bogers op de boederij met haar oranje kever stond wijd en zijt bekend. De Volkswagen 1200 Kever uit 1983 met kenteken JV-48-PS rijdt anno 2025 nog steeds rond.

Modern

De feestdagen en de eeuwwisseling zijn gepasseerd als veel andere jaren: niet wereldschokkend.
"Voor mij zijn de feestdagen geslaagd als de kinderen allemaal weer eens thuis geweest zijn: de jongens, de schoondochters en de kleinkinderen. Niet allemaal tegelijk, want met 24 is de hoop veel te groot, temeer omdat ik voor die dagen altijd van alles zélf wil klaarmaken. Ik kan voorlopig, bij wijze van spreken, geen haas meer zien. Maar verdeeld over vier dagen hebben we met zijn allen fijne feestdagen gehad."
"Aan vuurwerk doe ik natuurlijk zelf niet mee. Nooit gedaan, want op zo'n hoeve heb je altijd een wat onrustig gevoel. Stel dat er iets misgaat! De kleinkinderen kan ik natuurlijk niet tegenhouden. Dat kan ik niet en dat zou ik ook niet willen."
"Ik wil mijn kinderen en kleinkinderen te vriend houden en niet ouderwets of betuttelend doen. Ze vinden mij best vooruitstrevend, denk ik. Dat is geen toneel, zo ben ik gewoon. Niet waar, Maurice?"
De vraag is gericht aan de kleinzoon die op bezoek is. Hij bevestigt diplomatiek: "Wij kunnen oma niet echt ouderwets vinden. Nnnnnnee."
Schoondochter ("Nelleke van Frank") valt hem bij:
"Het is écht waar, op de hoeve is altijd vooruitstrevend gedacht en gedaan. Vader Gommert was 16 jaar ouder dan moeder en de kinderen hadden dus een wat oudere vader. Toch heeft hij altijd veel met zijn jongens gedaan. Met de auto naar het strand bijvoorbeeld. Dat kon je, zeker in die tijd, van lang niet iedere vader zeggen."
Joke Bogers draagt haar man zaliger op handen:
"Hij was een goed mens. Voor mij, voor de kinderen, voor de familie en voor de dorpsbewoners. Hij had, als iedereen, zijn ondeugden, maar hij was een harde werker, sociaal bewogen en eerlijk."
Wensen voor de nieuwe eeuw?
"Ik ben niet zo'n vooruitkijkster. Ik leef, 77 inmiddels, zelfs niet eens zozeer met het verleden. Je hebt natuurlijk je herinneringen, maar ik verdrink daar niet in."
"Wat de toekomst voor ons in petto heeft, weet niemand. Gelukkig maar. Met wat er ná ons leven komt, hou ik me ook niet dagelijks bezig. We zien het wel."
"Ik ben op mijn manier gelovig. Ik ga iedere zondag naar de kerk, maar daar zitten geen edele idealen of bedoelingen achter. Ik vind dat je tijdens een uurtje kerkbezoek heerlijk tot rust komt. Het geeft me een zalig gevoel."

Oma Joke Bogers en kleinzoon Maurice Bogers

Iedere zaterdagmorgen krulspelden in zetten door schoondochter Nelleke (Nellie). Kleindochter Jessica is er dan ook altijd

Huwelijk

In een van de eerste afleveringen werd de bewondering voor Gommert Bogers niet onder stoelen of banken gestoken: een goede echtgenoot en vader, eerlijk, sociaal en hard werkend.
Joke Bogers vindt dat ze jarenlang een héél goed huwelijk heeft gehad met haar Gommert. Ook naar tegenwoordige maatstaven.
"Hij heeft voor mij en onze jongens gezorgd, in de letterlijke betekenis. Hij heeft ons altijd beschermd voor foute dingen en verkeerde mensen of invloeden op afstand gehouden."
"Gommert was veel - 16 jaar - ouder. Toen wij in 1943 trouwden, moest ik, in april, nog 21 worden. Daar hebben we niet op gewacht, want we zijn twee maanden eerder getrouwd: op 2 februari. Wij vonden het feest van Maria Lichtmis een heel geschikte dag."
"Nee, ons huwelijk was geen spoedgeval. Dat hoefde ook niet, want binnen 10 maanden werd onze eerste zoon geboren. In een tijdbestek van 10 jaar kregen we zeven jongens. Ik was nog geen 32 en had er nog wel 15 kunnen krijgen. Ik ben daar best wel eens bezorgd om geweest." "Toen gebeurde er echter iets wat Gommert typeert. Hij zei: *zeven jongens achtereen, zo kan het wel, we stoppen ermee.*"
"Dat druiste regelrecht in tegen ons katholieke geloof en ik herinner me als de dag van gisteren dat ik letterlijk en vol overtuiging tegen hem zei: *jij zult branden in de hel, vent!* Later heb ik me gerealiseerd dat Gommert zijn tijd eigenlijk ver vooruit was."
"Gommert maakte zijn woorden ook wáár. Toen hij door de pastoor of de kapelaan, dat weet ik niet meer, eens werd aangesproken op zijn opvattingen, kaatste Gommert de bal terug door te vragen of hij onze kroost eens een tijdje op de pastorie kon brengen. Hij wachtte dan niet eens op antwoord, draaide zich om en liep door. Gommert ten voeten uit."
"Overigens betekende zo'n besluit vroeger niet dat er dan ook inderdaad geen kinderen meer kwamen, want de enige gelegaliseerde wijze van geboortebeperking was de periodieke onthouding. Van anticonceptionele middelen hadden de meeste dorpelingen nog nooit gehoord en ze waren - ook weer door de katholieke kerk - verboden." **Gommerts motieven?** "Hij vond zeven jongens op rij gewoon welletjes en had de hoop op een dochter opgegeven. Van onze zeven jongens zijn er vijf in leven gebleven en hij vond het al moeilijk genoeg om die een kwalitatief goede opvoeding te geven."
"Ik heb nog jarenlang dikwijls in mijn rats gezeten. Die periodieke onthouding was een hachelijke onderneming die heel goed mis kon gaan. Dat is me bespaard gebleven."
Joke Bogers heeft de Vaticaanse roulette aan den lijve ondervonden.

Huwelijk Gommert en Jo op 2 februari 1943

Gezin Gommert en Jo Bogers Meesters met 5 jongens (2 overleden) 2 februari 1968 25 jaar getrouwd.

Het Roomse Leven

Wie bijna 80 is en in Brabant geboren, heeft met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid een belangrijk deel van het leven doorgebracht onder de paraplu of het juk van de katholieke kerk, voor de een een zegen, voor de ander een onaangename druk. "Ik ben - uiteraard - katholiek opgegroeid en een belangrijk deel van het doen en laten in ons leven is afgepaald door het geloof. De katholieke leer bepaalde het denken, de opvoeding, het werk, het onderwijs, de gezondheidszorg, het huwelijk, het leven en het sterven." "Bij mij werd dat rooms leven nog eens aangedikt, omdat ik al op 14-jarige leeftijd ging dienen op een pastorie in - het toen nog zo verre - Breda: de Antoniusparochie. Mijn tante Cor was daar al vele jaren huishoudster en zij heeft er vermoedelijk voor kunnen zorgen dat ik er als jong meiske kon gaan dienen als tweede meid."
"Ik heb overwegend goede herinneringen aan die pastorie en haar bewoners. De pastoor woonde daar - in het centrum van Breda - met vier kapelaans in een kast van een huis. Tweeëndertig vertrekken. Voor ieder een zit- en een slaapkamer, spreekkamers, vergaderruimte en een eetkamer waar dagelijks gezamenlijk werd gegeten. Althans: de geestelijken, want tante Cor en ik aten in de keuken; zo ging dat toen." "Net als de meeste andere meisjes moest ik al jong gaan werken. Op de pastorie in Breda hebben ze echt mijn oren gewassen, want het was hard werken. Maar in zekere zin bofte ik, want dienen op een pastorie gaf in die tijd toch een soort status en het leven op zo’n pastorie was aanmerkelijk minder hard dan in de fabrieken.""Ik was in goed gezelschap. Ik heb destijds - op eerbiedige afstand - veel respect gekregen voor die geestelijken: het waren gentlemen."
"Je maakte ook nog eens wat mee, want er was altijd leven in de brouwerij. Eens in de zoveel tijd kwamen de pastoors van alle centrumparochies op onze pastorie vergaderen. Enerzijds waren dat hoogtijdagen, voor het personeel was het hoogspanning, want dan moest alles helemáál tot in de puntjes geregeld zijn." "Ik heb in die tijd de bisschop van Breda wel eens aan tafel mogen bedienen. Dat was een hele belevenis: mgr Hopmans, live! De aanblik alleen al leek voldoende voor een volle aflaat. Dat maakten niet veel jonge mensen mee." "Tante Cor, een heel scrupuleus mens, heeft haar hele leven gewerkt als pastoorsmeid. Ik weet zeker dat ze haar eigen loon nog besteedde aan de huishouding. Ik hield het in september 1940 voor gezien, kwam terug naar Lepelstraat en ging werken bij bakkerij Gouverneur. Laten we het daar maar niet te veel over hebben."

Bisschop Hopmans Bron Wikipedia

Aflaat

In het vorige *Slotakkoord* viel het woord aflaat. "Dat woord speelde een rol in ons katholieke leventje. Ik kan me het woord onder andere herinneren uit de catechismus, het boekje dat iedere opgroeiende katholiek tot in de puntjes moest kennen. Wie bij het verlaten van de lagere school zijn Grote Communie wilde doen, moest eerst een proeve van bekwaamheid afleggen door foutloos de 466 vragen van de Grote Catechismus op te dreunen. Een paar van die vragen gingen over de aflaat.""Het woord kwam ook voor in het missaal, ons dikke gebedenboek. Bij een bepaald gebed stond dan bijvoorbeeld: *300 dagen aflaat.*
Wat dat precies betekende, weet ik niet meer."Eerst een geheugenopfrisser dus. Wie doodging, kwam in de hemel of de hel, al naar gelang men op deze aarde goed of slecht geleefd had. Randgevallen kwamen in het Vagevuur, een soort wachtverblijf, van waaruit men alsnog in de hemel kon komen. Ontsnappen aan die proeftijd was alleen mogelijk als vanaf de aarde, middels gebed, een helpende hand werd toegestoken. Een biddend gelovige kon korting verdienen op die proeftijd. Wie een volle aflaat verdiende, bevrijdde in één klap zo’n sukkelaar uit zijn of haar benarde positie. Voor hem of haar was de toegang tot de hemel verdiend. Er werden op dit ondermaanse dus eigenlijk airmiles bijeengepreveld."Wel kan ik me het *pesjonkele* herinneren. Een toestand die ook iets met aflaten te maken had.
Het was een avondbijeenkomst in de kerk, waarbij door ieder persoonlijk, in de kerk, vijf Onze Vaders en vijf Weesgegroetjes werden gebeden, waarna de kerk enkele ogenblikken werd verlaten. Het ritueel herhaalde zich telkens: bidden, buiten, bidden, buiten, enzovoort. Iedere keer dat je de kerk verliet, had je, voor iemand die in het Vagevuur verbleef, een volle aflaat verdiend.""Wij vonden die jaarlijkse dienst - in de Allerheiligentijd - héél interessant, want het was een van de weinige kansen die we kregen om ‘s avonds, in het donker nog wel, buiten te komen. Die korte pauzes in de buitenlucht waren prachtige momenten om aan te pappen met andere jongeren. Heel spannend, terwijl de eigenlijke betekenis ons goeddeels ontging."
**De herkomst van dit ritueel?**
Wie op bedevaart ging naar Rome, daar een kerk bezocht en de tien bovengenoemde gebeden uitsprak, verdiende - bij ieder kerkbezoek - een volle aflaat. Veel bedevaartgangers bezochten voor dat goede doel meerdere kerken in Rome. Mogelijk hielp je een ongelukkig, wachtend familielid, en zo dat er niet was, kwam de verdiende premie wel ten goede aan een andere vermaledijde.In de dorpen was het niet mogelijk meerdere kerken te bezoeken. Tien keer dezelfde kerk bezoeken was een handige oplossing. Een kwestie van boerenslimheid.

Joke en Gommert gefotografeerd door haar zoon Frank

Gommert en Joke bij de fotograaf voor een mooie statiefoto

Hoeve 't Slot Vitaal Middelpunt

Interview Brabants Nieuwsblad - donderdag 9 oktober 1980 -

Een leven voor de gemeenschap

Lepelstraat: 9 oktober 1980 - Zoals u heeft kunnen lezen, bestaat het organiserend comité achter de braderie van Lepelstraat uit twee personen: Mariët Le Coq en Joke Bogers, de echte Lepelstraatse inspiratiebron. Dat Joke zich voor deze zaak inzet, is helemaal niet zo bijzonder, want in Lepelstraat is men niets anders van haar gewend. Zij is onophoudelijk actief in het Lepelstraatse gemeenschapsleven. En ook haar man is een even onverbrekelijk als onmisbaar steunpunt in het verenigings-, sociale en maatschappelijke leven.
En dat is nog een reden waarom Joke Bogers zich zo onvermoeibaar inzet voor deze braderie. Want behalve het feit dat de braderie georganiseerd wordt ter gelegenheid van het 55-jarig bestaan van harmonie St. Anthonius, wordt ook het heuglijke feit gevierd dat deze krasse 74-jarige baas al 25 jaar lang voorzitter is van de harmonie.
Een warm welkom
Als ik binnenkom bij de familie Bogers in hun monumentale boerderij aan de Slotweg, word ik direct getrakteerd op een heerlijke krentenbol met roomboter en suiker en even later nog eens op een dik besmeerde eierkoek met koffie. Joke staat erop dat ik ze eerst opeet (het is zo rond 12.00 uur) vóórdat we gaan praten. Ik begrijp meteen waarom deze twee mensen zo'n speciale plaats innemen in de Lepelstraatse gemeenschap.
Vijfentwintig jaar al is Gommert Bogers voorzitter van de harmonie (die eigenlijk pas een jaar officieel harmonie heet, want voorheen was het een fanfare), en in die tijd heeft hij dan ook al veel meegemaakt. Al vijfentwintig jaar lang is hij elke woensdag present op de repetities. Zelfs met verjaardagen is hij niet thuis te houden.
"Ik ga dan wel wat vroeger weg, maar ik moet en zal mijn gezicht laten zien, want ik vind dat je dat als voorzitter verplicht bent. En ook al ben ik het officieel niet verplicht, ik wil het zelf zo. Bovendien ben ik ook voorzitter van het majoretten- en minirettenkorps van St. Anthonius en die repeteren tegenwoordig op vrijdag. Daar ga ik ook bijna elke week naartoe. Ik krijg wel hulp van twee mensen bij het organiseren, bijvoorbeeld wanneer de harmonie en de majoretten uitrukken, want alles alleen regelen, dat gaat niet."
Een leven vol inzet
Behalve voorzitter van de harmonie en het major etten- en minirettenkorps heeft Gommert nog wel een tiental andere functies gehad in het verenigingsleven. Als bestuurslid of voorzitter was hij er altijd bij. Ook is hij twaalf jaar lang wethouder geweest van Lepelstraat.
Dat al deze activiteiten Joke niet onberoerd hebben gelaten, zal niemand verwonderen.
"Het was hier altijd, en is het trouwens nog steeds, een doorlopende voorstelling. Er zijn altijd mensen op bezoek en we hebben elk jaar weer honderden vergaderingen. Maar we vinden het allebei heel leuk; wat dat betreft hebben we elkaar wel gevonden hoor! Ik had bijvoorbeeld best op de markt of in een café willen werken, want ik hou gewoon van veel contact met de mensen. We houden allebei van gezelligheid, van samenwerking en van warmte onder de mensen. Eigenlijk hadden we het hier beter Café 't Slot kunnen noemen, want de deur wordt hier elke dag platgelopen. Behalve 's middags, want dan slaap ik altijd een uur of twee en dat weet iedereen in het dorp, dus dan komt er ook niemand en gaat er geen telefoon," vertelt Joke.
Het is ongelooflijk dat deze twee mensen, die bovendien ook niet piepjong meer zijn, zoveel tijd overhebben voor zoveel verschillende activiteiten en daarnaast ook voor elkaar. Samen bekleedden of bekleden ze nog steeds zo'n dertien verschillende functies in Lepelstraat.
Een familie van betrokkenheid
En ook de ouders van Gommert waren zo actief. Gommerts vader bijvoorbeeld, was drieëndertig jaar wethouder in Lepelstraat, dit terwijl hij maar liefst veertien kinderen had, vier zonen en tien dochters. Gommert zelf heeft trouwens ook zeven zonen uit de bedstee zien komen, waarvan er nu nog één thuis woont. Zoveel werk, zoveel kinderen en zo'n grote boerderij, en nóg zoveel tijd over.
Een huis vol historie
De boerderij is overigens een hoofdstuk apart. Wat die al niet vertelt over de Lepelstraatse historie en over de geschiedenis van de familie Bogers, hun boerderij en het slot dat daar ooit heeft gestaan. Het is een waar museum van snuisterijen, vergeelde prenten, antieke meubeltjes, foto's, curiositeiten uit de negentiende eeuw, oorkondes, verkoopaktes en originele bedsteeën. Het huis staat dan ook op de monumentenlijst en is enige tijd geleden door Monumentenzorg geheel opgeknapt.
Ook ik ontkwam er niet aan de schilderijen te bekijken die in Merijntje Gijzen meegespeeld hadden, de oude prenten en documenten, het trouwboekje van Gommerts ouders en een aankondiging van een toneelopvoering in 1891, waar "vrouwspersonen niet waren toegestaan" en waar men voor een kwartje binnen kon komen alsmede "ene kruik bier bekomen". Je kunt er gemakkelijk hele dagen doorbrengen zonder ooit uitgekeken te raken.
Gommert en Joke raken trouwens zelf nog steeds in vuur en vlam wanneer ze erover beginnen te vertellen. Je kunt het niet anders zeggen dan dat Hoeve 't Slot een vitaal middelpunt vormt in de Lepelstraatse gemeenschap.
Een verdiende huldiging
De huldiging van Gommert zal waarschijnlijk in de tweede helft van november plaatsvinden. Dit zal dan gedaan worden door een afgevaardigde van de Brabantse Bond van Harmonieën en Fanfares in het bisdom Breda. Waarschijnlijk wordt het de 22e november, de dag van de patroonheilige van de zangkoren en muziekverenigingen, St. Cecilia, maar dat hangt nog van verschillende factoren af.
Wél wordt het 55-jarig bestaan van St. Anthonius zeker op zaterdag 18 oktober a.s. 's avonds na de braderie gevierd met een regionaal concours in het gemeenschapshuis. Dit concours begint om 19.00 uur onder het toeziend jury-oog van de heren W. Hautvast en H. Klerks. De deelnemende verenigingen zijn Semper Crescendo uit Nieuw-Vossemeer, St. Cecilia uit Halsteren, De Volharding uit Steenbergen, Amicitia uit Steenbergen, die vorig jaar de wisselbeker mee naar huis mocht nemen, en St. Anthonius uit Lepelstraat.
Door omstandigheden kon St. Cecilia uit Kruisland helaas niet deelnemen, maar dat het een gezellige en muzikale avond gaat worden, staat zonder meer vast. Aan het enthousiasme van mensen als Joke en Gommert Bogers zal het beslist niet liggen.

Gommert Bogers oorkonde 25 jaar voorzitter Harmonie St Antonius Lepelstraat 21 november 1980

Gommert Bogers voorzitter van de Fanfare Harmoie Drumband en Majorettes. Op de foto vlnr achter Marlies Voorbraak - Yvonne van Schilt (van de Babbie) - Gerda Heiligers - Gommert Bogers en naast Gommert Marjo Simons

Petrus Bogers (wethouder van Lepelstraat) vader van Gommert Bogers

Gommert Bogers wordt 80 jaar 2 september 1986

HALSTEREN - De man die zich grotendeels zijn hele leven heeft ingezet voor de gemeenschap van Halsteren wordt op 2 september a.s. 80 jaar - 1986 - . Tachtig jaren zijn het ook dat Gommert Bogers in Halsteren woont en nog steeds in hetzelfde huis "Hoeve 't Slot", waar hij ook geboren is.
Op 2 februari 1943 trouwde hij met Joke Mesters en delen nog steeds lief en leed met elkaar. Gommert nam het goed lopende bedrijf over van zijn vader en het echtpaar Bogers kreeg 7 kinderen. Gewerkt heeft hij, maar daarnaast had hij nog tijd voor 101 ondersteunende functies. We zullen ze even op u noemen want hij is allemaal kon gaan doen bij zijn voorzitterschap boerderijbestuur: ± 27 jaar kerkmeester en tegelijk zat hij in het schoolbestuur, waarvan hij 12 jaar secretaris is geweest. ± 4 jaar voorzitter van de commissie van schoolverzuim. 23 jaar voorzitter Oranje Comité Lepelstraat. 12 jaar gemeenteraadslid, waarvan 8 jaar lid van de wegencommissie. 25 jaar voorzitter fanfare "Sint-Antonius". 15 jaar voorzitter drumband. 12 jaar voorzitter majorettes en 5 jaar miniretten. 5 jaar bestuurslid landelijke rijvereniging "St. Antonius". 4 jaar van de BB oftewel Bescherming Bevolking. Daarnaast verleende hij ook zijn medewerking aan het Koningin Wilhelminafonds. Ja u ziet het, te gek voor woorden, dat iemand zoveel dingen tegelijk kan bijhouden, het is eigenlijk onmogelijk. Maar hij kreeg het voor elkaar en met volle inzet en liefde. Hij kreeg er wel veel dankbaarheid voor terug en soms ook wel een blijvende erkenning van waardering. 1973 Pauselijke onderscheiding pro ecclesia et pontifice. Medaille in goud. Zo kreeg hij in september 1975 een zilveren medaille van de Orde in de Oranje Nassau. In 1975 werden ze samen, dus ook Joke, tot ereburgers benoemd van de gem. Halsteren en kregen hiervoor een medaille. Een zilveren speld kreeg hij ook in datzelfde jaar, omdat hij 25 jaar voorzitter was van fanfare en harmonie. En vorig jaar kreeg hij een zilveren Volkswagenspeld, omdat hij 62 jaar lang zijn rijbewijs heeft, en vanaf de oorlog altijd Volkswagen heeft gereden. Zijn rijbewijs haalde hij op 18-jarige leeftijd, voor toen veel geld, nl twee gulden en vijftig cent. Dus een standvastig karakter heeft hij ook, want zo zolang één merk auto te rijden, dat kom je niet vaak meer tegen! Maar Gommert wordt ouder en hij moest stukje voor stukje van zijn vele baantjes bedanken. En hij is ook nog lid van de bejaardenbond. En zo een stukje rijden op zijn gemak met de Kever door de polder, naar de natuur en het gewas kijken, kan hem steeds boeien. De familie Bogers wil zijn verjaardag vieren in het gemeenschapshuis van Lepelstraat. Gelegenheid tot feliciteren is van 19.00 uur tot 24.00 uur. Het in onmogelijk om al zijn vele vrienden en kennissen persoonlijk een kaart te sturen, maar langs deze weg wilden ze al die vele mensen uitnodigen om hem op 2 september 1986 te komen feliciteren.

Het feest werd groots gevierd zie foto's en films van die dagen, klik hier.

Lepelstrater Gommert Bogers overleden

Lepelstraat - Onder grote belangstelling is woensdag 29-7-1987 dhr. Gommert Bogers begraven. Dhr. Bogers overleed afgelopen zaterdag op 80-jarige leeftijd onverwachts in het huis waar hij geboren werd en heel zijn leven woonde; Hoeve 't Slot te Lepelstraat.
"Gommert Bogers was een begrip in Lepelstraat, Halsteren, Steenbergen en misschien wel ver daarbuiten", aldus pastor G. Kloeg tijdens de uitvaartdienst. In zijn preek maakte Kloeg duidelijk dat Bogers' rijkdom lag in het feit dat hij altijd aanwezig was. In tijden van vreugde en verdriet, tijden die hij ook zelf meemaakte. Namens de Lepelstraatse bevolking bedankte de pastor Gommert Bogers.
Gommert Bogers en diens vrouw, Joke Bogers-Meesters, waren zeer graag geziene inwoners van het dorp. In 1975 werden ze zelfs tot ereburgers van de gemeente Halsteren benoemd.
Gommert Bogers maakte zich tijdens zijn leven dan ook zeer verdienstelijk voor talloze verenigingen en instellingen. Dhr. Bogers was onder meer 27 jaar kerkmeester en tegelijk lid van het schoolbestuur, was 23 jaar voorzitter van het Oranje Comité Lepelstraat en liefst 25 jaar voorzitter van de fanfare St. Antonius. Daarnaast maakte hij ook 12 jaar deel uit van de Halsterse gemeenteraad. Al die functies vervulde hij naast zijn drukke bestaan als eigenaar van een goedlopende boerderij.
Zijn vele verdiensten werden beloond met de pauselijke onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice in goud (1973) en een zilveren medaille in de Orde van Oranje-Nassau. Ook bij het ereburgerschap hoorde een medaille en dhr. Bogers ontving tenslotte een zilveren speld voor zijn 25-jarig voorzitterschap van de fanfare en harmonie.

Gommert Bogers in Memoriam 2-9-1906 / 25-7-1987

Toespraak over Gommert Bogers - uitgesproken door Pastoor Gerard Kloeg

Als ik de naam Gommert uitspreek - dan is dat een begrip, niet alleen voor ons hier in Lepelstraat maar ook in Halsteren en Steenbergen, en misschien wel ver daarbuiten.
Maar meer dan die naam zal de drager van die naam in ons geheugen geprent blijven.
Afgelopen zondag hebben we in de kerk het verhaal kunnen horen van koning Salomon - die vroeg God niet om een lang leven - ook niet om rijkdom - maar om wijsheid.
Wat is wijsheid?
Vorig jaar werd Gommert tachtig jaar. Het was een groot feest - iedereen was uitgenodigd. En sommige mensen zeiden: "Wat dwaas!". Maar dwaasheid heeft veel te maken met heiligheid. Vele heiligen en ook Jezus zelf deden dwaze dingen in het oog van de mensen.
Gommert Bogers had talenten en hij heeft die niet begraven - hij heeft ze gebruikt voor anderen, anders zou zijn naam nooit een begrip geweest zijn voor de mensen hier in Lepelstraat.
Hij vroeg niet om rijkdom - maar hij heeft armoede niet gekend. Hij had gemakkelijk een groot jachtboot kunnen kopen - een reis om de wereld kunnen maken - een tweede thuis kunnen hebben ergens in Spanje -
Maar zijn rijkdom lag hier in Lepelstraat - hij hield van de mensen - op zijn manier wilde hij de gemeenschap opbouwen - en wie er ook maar trouwde of rouwde - boer - burger of gewoon zo maar iemand - hij en zijn vrouw waren erbij. En nooit met lege handen.
Zijn rijkdom lag in het feit dat hij aanwezig was. Zijn belangstelling toonde.
Hij vroeg niet om een lang leven - maar bijna 81 wil wel zeggen dat je daarmee tot de allersterkste behoort - een gezegende leeftijd, bijna altijd in goede gezondheid. We dachten Gommert, ja die wordt ouder, maar die gaat niet dood. Gommert hoorde er bij, Gommert hoort er altijd bij.
Maar God gaf hem en talenten én gaven én een zekere rijkdom én wijsheid. Tot het dwaze toe, althans in het oog van de mensen.
Want Gommert en heiligen deden dwaze dingen.
Wie iets doet, heeft vrienden én vijanden. Gommert zelf was er de man niet naar om iemand tot vijand te maken. Hij zelf was er te charmant voor.
Hij zelf was er te groot voor. Maar zelf zij, die hem dwaas noemden, zullen moeten erkennen dat hij er op uit was niet zichzelf te zoeken maar op zijn eigen unieke manier de gemeenschap heeft willen dienen.
Zoals vader Abraham heeft ook hij zeven zonen gehad. Twee ervan heeft hij vroegtijdig moeten afstaan. En alleen een vader en moeder, die dit hebben meegemaakt weten wat een intens, bijna wreed verdriet dat kan teweeg brengen voor een mens.
Ik zelf vond Gommert een soort Prins-gemaal - een Bourgondiër, die intens van het leven hield en ervan genoot met volle teugen.
Men kan jaloers zijn op iemand die ondanks soms intens verdriet - ondanks van niet altijd begrepen te zijn - zo met ondeugende ogen zo heerlijk van het leven kon genieten.
Gommert is nu dood.
Heel veel medailles liggen nu op een kussen.
Zijn grootste titel is: echtgenoot - vader - opa.
Wijs? - Dwaas? Heilig?
Zijn vrouw - zijn kinderen - zijn kleinkinderen en andere familieleden mogen trots zijn en zich getroost voelen dat vanuit dit kleine mannetje zulke grootse en geweldige daden met een onbegrijpelijke vreugde en opgewektheid tevoorschijn kwamen.
Namens ons allen - bedankt Gommert Bogers.
Preek van pastoor tijdens H. Mis uitvaart
Gerard Kloeg Pastoor te Lepelstraat

Gedachtenisplaatje bidprentje Gommert Bogers Lepelstraat - Oom Gommert, een begrip in Lepelstraat.